Dzień Raoula Wallenberga w Szwecji

27 sierpnia – Dzień Raoula Wallenberga

27 sierpnia to w Szwecji Dzień Raula Wallenberga, szwedzkiego dyplomaty, który podczas II wojny światowej uratował tysiące węgierskich Żydów przed zagładą.

Wallenberg to jeden z największych bohaterów II wojny światowej. Jako młody szwedzki dyplomata, latem 1944 przybył do Budapesztu i natychmiast przystąpił do akcji ratowania zagrożonych zagładą Żydów. Zapłacił za to najwyższą cenę.

Raoul Wallenberg urodził się w 1912 roku w Lidingö pod Sztokholmem. Studiował w Paryżu i w Stanach Zjednoczonych. Z wykształcenia był architektem. W latach 30. rozpoczął pracę w handlu. Najpierw pracował w szwedzkiej firmie handlującej w RPA materiałami budowlanymi, a następnie rozpoczął współpracę z węgierskim Żydem Kálmánem Lauerem, właścicielem firmy importowo-eksportowej, działającej w Szwecji i na Węgrzech.

W połowie 1944 roku został sekretarzem ambasady Szwecji w Budapeszcie, dokąd został wysłany przez Sztokholm we współpracy z amerykańskim państwowym organem ds. uchodźców wojennych – Komitetu ds. Uchodźców Wojennych (War Refugee Board). Jego zadaniem była ochrona cywilów, zwłaszcza Żydów, przed prześladowaniami ze strony strzałokrzyżowców i nazistów.

Wallenberg pomagał im, wydając dokumenty dyplomatyczne umożliwiające uniknięcie aresztowania oraz ukrywając ich w budynkach należących do szwedzkiego przedstawicielstwa w Budapeszcie. W ten sposób, wspólnie z działaniami Nuncjatury Apostolskiej w Budapeszcie, Szwedzkiego i Międzynarodowego Czerwonego Krzyża, zdołano ocalić kilkadziesiąt tysięcy Żydów.

Po zajęciu miasta przez Armię Czerwoną został aresztowany i – najprawdopodobniej – wywieziony do ZSRR. Jego dalsze losy nie są znane. Działania ambasady Królestwa Szwecji mające na celu uzyskanie informacji o tym, co dzieje się z Wallenbergiem i jego sprowadzenie pozostały bezowocne. Z biegiem lat doniesienia stawały się coraz częściej sprzeczne lub niejasne. Rząd szwedzki uparcie wystosowywał petycje i zapytania o losy Wallenberga. Szwedzkie starania odniosły jeden skutek – ZSRR w lutym 1957 wystosował odpowiedź, wedle której „więzień Wallenberg” zmarł 17 lipca 1947 na atak serca.

W 1986 roku Raoul Wallenberg został wyróżniony medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”.

W 1987 odsłonięto w Budapeszcie pomnik Raoula Wallenberga. Na granitowej płycie wyryto łacińskie przysłowie: „Jak długo uśmiecha się do ciebie szczęście, tak długo masz wielu przyjaciół. W nieszczęściu pozostajesz sam”. (źródło: Polskie Radio, więcej informacji można znaleźć tutaj)

9 lipca Kongres Stanów Zjednoczonych wręczył Wallenbergowi pośmiertnie Złoty Medal Kongresu za jego zasługi podczas II wojny światowej. Odznaczenie przyznawane jest cywilom od 1776 roku. To najwyższe, obok Medalu Wolności, odznaczenie państwowe Stanów Zjednoczonych Ameryki.

Wallenberg jest także – obok Winstona Churchilla czy Matki Teresy – jednym z siedmiu Honorowych Obywateli Stanów Zjednoczonych. Jest także Honorowym Obywatelem Kanady i Izraela.

W 2012 minęła setna rocznica urodzin Raoula Wallenberga, hucznie obchodzona także w Polsce, m.in. w siedzibie Teatru Żydowskiego im. Estery Racheli i Idy Kamińskich w Warszawie.

W kwietniu 2015 roku w Szczecinie dokonano uroczystego otwarcia Skweru im. Raoula Wallenberga.

Źródło: swedenabroad.com
Fot: swedenabroad.com